ព័ត៌មានដើមស្វាយ

សិទ្ធនារី ឬ​ ថ្ងៃសិទ្ធនារី

      ក្រុមសិទ្ធរបស់ស្រ្តីជាច្រើន អាស្រ័យទៅលើ មានសេរីភាព និង​ 
ផ្តល់ឈ្មោះឬ​ អំណាចនៃស្រ្តី និង ក្មេងស្រីៗ ដែលគ្រប់អាយុទាំងអស់។
សិទ្ធទាំងនេះអាចមាន ឬ មិនអាចត្រូវបាន ង្កើត ដែលមិនអើយពើឬ ត្រូវ
បានសង្កិតសង្កិន ដោយ ច្បាប់ ​ប្រពៃណី និង អាក្បកិរិយា នៅក្នុង ការ
ចូលរួមក្នុងសង្គម ។ សេរីភាព ត្រូវបាន ប្រមូលជាក្រុមទាំងអស់គ្នា និង 
ត្រូវមានភាពផ្សេងៗពីគ្នា ដែលមកពីសញ្ញាណធំទូលាយ ឬមកពីខុសពីគ្នា
នៃសិទិ្ធមនុស្ស ពីព្រោះពួកគេ ជារឿយៗ ខុសប្លែងៗពីគ្នា ដែលមកពីមាន
សេរីភាពមកជាប់ជាមួយ ដែលកាន់កាប់ដោយ ឬ ត្រូវបានស្គាល់ បុរស 
និងក្មេងប្រុសជាច្រើន និង​ ពីព្រោះតែ អ្នកសកម្មនិយម សម្រាប់រឿងប្តឹង
តវា ដែលបានជាប់មកជាមួយ នៃប្រវត្តិសាស្រ្ត និង ទំនៀមទំលាប់ ដែល
ប្រឆាំង ការបញ្ញេញកម្លាំង នៃសិទិ្ធ ដោយ ស្រ្តី និង ក្មេងស្រីៗ ។
រឿងរាវដែលជាធម្មតាបានចូលរួមជាមួយ ជាតិ នៃសិទ្ធិរបស់នារី  តាមការ
គិតមិនត្រូវបានកំណត់ ទៅលើ សិទិ្ធ ដែលមានសេចក្តីសុចរិតនៃរាងកាយ 
និង ស្វ័យភាព   ការបោះឆ្នោត ការកាន់កាប់ការិយាល័យសាធារណះ
ការធ្វើការងារ​ ការមានប្រាក់ខែសមរម្យ ឬ ការចំណាយស្មើគ្នា ការ
មានកម្មសិទិ្ធផ្ទាល់ខ្លួន មានអប់រំ ការមានបម្រើនៅក្នុងកងទ័ព ឬ ក៏អាច
គ្រប់អាយុត្រូវទៅបម្រើកងទ័ព និង ការមានប្តី  នៃសាច់ញ្ញាតិ និង សិទិ្ធ
សាសនា។ ស្រ្តី និង អ្នកគាំទ្រ ពួកគេ បានឃោសនាបញ្ចុះបញ្ជូល និង 
ក្នុងនៅកន្លែងខ្លះមានការបន្តការឃោសនា សម្រាប់ ដូចទៅនឹងសិទិ្ធបុរស។
ប្រវតិ្តសាស្រ្ត
យោងទៅតាម លោក ហ្យាមែល និងលោក ប៉ាដាវីន បានបញ្ជាក់ថា 
រូបចំលាក់ស្រី្តនីមួយៗ បានបញ្ជាក់កាន់តែខ្ពស់ ក្នុងអំឡុងពេល ឪពុក
ម្តាយ​ ក្នុងសម័យសករាជ មិនត្រូវបានសម្រេចគោលបំណង ដោយហេតុ
តែ ចិត្តសប្បុរសនៃ បុរស ឬ ព្រោះតែ ដំណើររបស់ធម្មជាតិ​។ ផងដែរ
នោះវាត្រូវបានសម្រេចបំណង ដោយតាមរយះ ការព្យាយាមយូរអំវែង 
និង ការពលីកម្មទៅលើផ្នែកមួយនៃស្រ្តី និង តែមួយនោះ នៅពេលដែល
សង្គមត្រូវការវិភាគទាន និង ការងារ របស់ស្រី្ត ជាពិសេសបន្ថែមទៀត
នោះ ក្នុងអំឡុងពេល សង្គ្រាមលោកលើកទី ២ ហើយនិង ដោយសារ
តែ ការធ្វើអោយរឹតតែខ្លាំងឡើង សម្រាប់កការផ្លាស់ប្តូរ នៃបច្ចេកទេស ។
ពលរដ្ជសម័យបុរាណ
តាមគម្ពីរហិណ្ឌូ រៀបរាប់ថា មានប្រពន្ធល្អ អាស្រ័យទៅលើ "ស្រ្តីមាន 
សន្តានចិត្តល្អ មានការនិយាយស្តីពិរោះ និង ខ្លួនប្រាណ ត្រូវថែរក្សា
ក្នុង ដោយយកចិត្តទុកដាក់​  ភាពបានកេរ្តិ៏ឈ្មោះខ្ពស់ ក្នុងពិភពលោក
យើងនេះ និង បន្ទាប់មកដូចទៅនឹង ទីអាស្រ័យ ជាមួយប្តីរបស់ស្រ្តី ។
នៅក្នុង ស្រ្តីបុរាណអាទែន គឺ ជារឿយៗ អនីតិជន និង ជាប្រធាន 
ដើម្បី​ បុរស  ដូចជា​ ឪពុក បងប្រុស ឬ   ញ្ញាតិសន្តាន
ប្រុសផ្សេងទៀត របស់ពួកគេ។ ការយល់ព្រម ឬ ការអនុញ្ញាត របស់
ស្រ្តី ក្នុងរៀបអាពារហ៏ពិពារហ៏ មិនត្រូវជាទូទៅនោះទេ តាមការគិតអាច
មានសារះសំខាន់ និង ស្រ្តី ត្រូវបាន​តម្រូវ ដើម្បីចុះចូល ទៅក្នុង គោល
បំណងនៃឪពុកម្តាយ ឬ ប្តី របស់ស្ត្រី​។  រឿង ទីក្រុងរ៉ូមបុរាណ ក្មេងៗ
ទាំងអស់ ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ដោយមិនគិតអំពី អាយុ ឬ ភេទនោះទឹ
ដើម្បី អនុញ្ញាតច្បាប់ នៃការស្និតស្នាលជាមួយឪពុករបស់ពួកគេ ក្នុង
អំឡុងពេលដែលគាត់បានរស់នៅ  និង ពួកគេ នឹងទទួលបានសេរីភាព
ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់​ នៅពេលដែលគាត់បានស្លាប់។ ការស្និតស្នាលជាមួយ
ឪពុក អាចអនុញ្ញាត​ អោយកូនៗរបស់គាត់ ឬ អ្នកបម្រើ មានលក្ខណះ
ពិសេស ប៉ុន្តែ កម្មសិទិ្ធពួកគាត់ និង​ពួក គឺមាន ព្រំដែន តាមរយះការ
ប្រើប្រាស់វា។ កិច្ចការស្រុះស្រួលគ្នា ត្រូវបានបង្កើតដោយ ថាមពល 
ក្មេងៗ ដោយមិនគិតអំពី អាយុ ឬ ភេទ ដែលត្រូវតែ យល់ព្រមភ្លាមៗ
ដោយ ឪពុករបស់ពួកគេ ។ កូនៗទាំងអស់ ទទួលមរតកស្មើៗគ្នា ពី
ឪពុករបស់ពួកគេ ឥតគិតទៅលើអាយុ ឬ ភេទ នោះទេ ដោយសារតែ
សម័យរាជាអធិរាជនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ រ៉ូម៉ាន់  មានបន្ទាបបន្ទោក ដែលរួម
ទាំង គ្មានបណ្តាំ អោយទទួលមរតក។ ដំបួង ក្នុងសាធារណះរដ្ឋ ស្រ្តី
ជាប្រធាន ដើម្បីក្នុងការផ្តល់នូវកិតិ្តយសររៀបអាពារហ៏ពិពារហ៏  ប៉ុន្តែ 
ទំនៀមទំលាប់ បានសាបសួន្យដោយសារតែ ជាសាធារណះមានលក្ខណ
ចាស់ ក្នុងការយល់ស្របរៀបអាពារហ៏ពិពារហ៏ ដោយគ្មានផ្តល់នូវកិតិ្តយស
ដែលមិនអនុញ្ញាត ប្តីខ្លះមានសិទ្ធិច្រើនពេកទៅលើ ប្រពន្ធរបស់គាត់ ។
នៅពេលដែលបានរៀបការដោយគ្មាន ផ្តល់កិតិ្តយស ស្រ្តីគឺមិនមានសេរី
ភាពនៃប្តីរបស់នាង ដែលអនុញ្ញាតិសមស្របទៅតាមច្បាប់ ដែលអាច
គាត់អោយពសម៉ាយ ដូច នាង តម្រូវចិត្តដោយគ្មាន ជាតម្រូវការខ្លះ។
នៅសង្គមជាតិយូនីត និង សិទិ្ធ របស់នារី
នៅក្នុងឆ្នាំ​១៩៤៦ សង្គមជាតិយូនីត បានបង្កើតគណះកម្មាការ សម្រាប់
គ្រប់គ្រង​រូបចំលាក់ ស្រ្តី​។ ភាពពិត គឺជាផ្នែក​ ដែលទាក់ទងទៅលើ រូប
ចំលាក់ស្រ្តី  ការបែងចែកសិទ្ធិមនុស្ស  ផ្នែកនៃករណីកិច្ចទំនាក់ទំនង 
និង ពេលឥឡូវ ជាផ្នែកនៃ សេដ្ឋកិច្ច និង​ ទំនាក់ទំនង ក្រុមប្រឹក្សា ។
តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៥  សង្គមជាតិយូនីត មានកេរ្តិ៏មរតកតៗមកពីដើម នៃ
ការប្រជុំលើពិភពលោក​ ទាក់ទងទៅលើរឿងរាវរបស់ស្រ្តី  ការចាប់ផ្តើម
ជាមួយ សនិ្នបាទពិភពលោក នៃ ឆ្នាំរបស់ស្រ្តីអន្តរជាតិ ក្នុង​ទីក្រុង​ 
មិកសិច(មិកសិចកូ)។ ការសន្និបាទ ទាំងនេះ បានបង្កើតឡើង ជា
សមោសរដ្ឋអន្តរជាតិ សម្រាប់ សិទិ្ធរបស់ស្រ្តី​  ប៉ុន្តែ ផងដែរនោះ 
ការធ្វើអោយល្បីល្បាញ មានការបែងចែក​ រវាង ស្រ្តី​ ដែលមានវប្បធម៏
ខុសប្លែក និង ដែលមានការពិបាកព្យាយាម ទៅលើគោលសីលធម៏ 
ដោយទូទៅ ។
សនិ្នបាទបួនប្រទេស លើពិភពលោកមាន​ តាំងពីដើម ​ជាដំបូង​ទីក្រុង
មិកសិចកូ  មានសិទ្ធិនារី ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥  ទីពីរ ទីក្រុង កូភេនហ៊េជេន
ឆ្នាំ១៩៨០  និង ទីបី ក្នុង​ណែរ៉ូប៊ី ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ ។ កិច្ចប្រជុំលើកទី
បួនលើពិភពលោក បញ្ហា ស្រ្តី ក្នុង ទីក្រុង ប៉េងជីង ឆ្នាំ១៩៩៥ ជា
វេទិការសម្រាប់សកម្មភាពត្រូវបាន ចុះហត្ថលេខា​។​ នេះបានរួមបញ្ជូល 
ការផ្តាច់ញារក្នុង សម្រេចគោលបំណង " ភាពស្មើគ្នា និង អោយ
អំណាចទៅស្រ្តី​ ។
ច្បាប់អន្តរជាតិ​ និង ច្បាប់តាមតំបន់
ទំនាក់ទំនង តាមបំបាត់ចោល នៃសណ្ឋានទំាងអស់នៃ

ប្រឆាំងការប្រកាន់ស្រី្ត 
អត្ថបទ សខាន់ :ការទំនាក់ទំដោយបំបាត់ចោល ទម្រង់ទាំងស្រុងនៃរូប
រាងការប្រឆាំងស្រ្តី
សេចក្តីថ្លែងការណ៏លើសកលលោក នៃសិទិ្ធមនុស្ស បានយល់ព្រមក្នុង
ឆ្នាំ ១៩៤៨  ដាក់ដំកល់ "សិទ្ធិស្មើគ្នា រវាងបុរសនឹងស្រ្តី" និង អាច
និយាយទាំងពីបានថា មានភាពស្មើគ្នា និង មានយុត្តិធម៏ស្មើគ្នា ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩សង្គមជាតិយូនីត  មានការប្រជុំទូទៅ ទុកជាការទំនាក់
ទំនង ទៅលើការបំបាត់ទម្រង់ការរើសអើង​ ប្រឆាំងស្រ្តី ។ បានរៀប
រាប់អំពី កម្រងសិទ្ធិឯជនអន្តរជាតិ សម្រាប់ស្រ្តី  វារួមបញ្ជូលអនុភាព
នៅ ទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៨១។ យូនីត សេ្ទត គឺជា ជាតិដែលបង្កើត
តែមួយមុនគេ ដែលមិនបាន សច្ចាប័ន ទំនាក់ទំនង តាមបំបាត់ចោល
នៃសណ្ឋានទំាងអស់នៃប្រឆាំងការប្រកាន់ស្រី្ត​​ ។
ការទំនាក់ទំនង មានការកំណត់យ៉ាងច្បាស់លាស់អំពី ការរើសអើងប្រ
ឆាំងស្រ្តី តាមរយះកំណត់:
ភាពខុសគ្នាខ្លះ  មិនអោយចូលរួម ឬ ធើ្វអ្វីមួយអោយមានដែនកំណត់
ផ្អែកទៅលើ មូលដ្ឋាន ៦ ដែលមានឥទិ្ធពល ឬ គោលបំណងធ្វើអោយ
អន់ថយ​ ឬ ការទទួលស្គាល់ទុកជាមោឃះ  ការសប្បាយរីករាយ ឬ 
លំហាត់ប្រាណ ដោយស្រ្តី​   ដែលមិនយកចិត្តទុកដាក់នៃ ប្តីរបស់
ពួកគេ  មូលដា្ឋន ភាពស្មើគ្នា រវាងបុរសនិង ស្រី្ត  សិទិ្ធមនុស្ស និង​
សេរីភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ក្នុងលទិ្ធនយោបាយ  សេដ្ឋកិច្ច  សង្គម 
វប្បធម៏  ជាពលរដ្ឋ  ឬ មានអ្វីផ្សេងៗទៀត ។
ផងដែរនោះ វាបង្កើតឡើង នូវសកម្មភាព សម្រាប់ការដាក់ចុងបញ្ជប់
ការរើសអើង មូលដ្ឋានគ្រឹះទាំង៦ សម្រាប់រដ្ឋដែល អោយសច្ចានុមតិ
ក្នុងទំនាក់ទំនង ដែលត្រូវបានគេត្រូវការ ក្នុង ចាត់ទុកមានភេទស្មើគ្នា
ទៅក្នុងច្បាប់ នៃគ្រួសាររបស់ពួកគេ   លុបចោលការរើសអើង ចាត់
ចែងទុកក្នុងច្បាប់ របស់ពួកគេ  និង​ អនុម័តនូវចាត់ចែងថ្មី ដើម្បីការ
ពារប្រឆាំងការរើសអើង​ប្រឆាំងស្រ្តី ។ ពួកគេត្រូវតែ បង្កើត តុលាការ
ឬ សាលាក្តី និងសា្ថប័នសាធារណះ ក្នុងការធានា ស្រ្តី ប្រសិទ្ធិភាព
ការពារប្រឆាំង ការរើសអើង និង ប្រកាន់យកជំហាន ដែលត្រូវបំបាត់
ចោលទម្រង់ទាំងអស់ នៃការប្រកាន់​ និងជាជំហានមួយដែលដើម្បីបំ
បាត់ចោល​ទម្រង់ទាំងអស់នៃ​ការប្រកាន់ភេទបានការពារក្នុងការប្រឆាំង
ស្រ្តីដោយ​ ខ្លួនផ្ទាល់ អង្គការ  និង ​សហគ្រាស។
ពិធីសា​ នៅក្នុង ធម្មនុញ្ញ អាព្រិច​ ផ្តោតទៅលើ សិទ្ធមនុស្ស និង​
ប្រជាជន​ ជាសិទ្ធនៃ ស្រ្តី ក្នុង អាព្រិច  ភាពល្បីល្បាញដ៏ល្អ ដូច
ជា​ ទទួលស្គាល់​ សិទ្ធស្រ្តី ​ ត្រូវបានយល់ព្រម ដោយ​ សហជាតិ
អាព្រិច នៅថ្ងៃទី ១១ កក្កដា ២០០៣ ​នៅឯ កំពូលខ្ពស់របស់វា គឺ
ក្នុង សិទ្ធ ។
សិទ្ធបានបង្កើតថ្មី និង មាត្រានៃច្បាប់
ការបង្កើតសិទ្ធ ជាសិទ្ធដែលទាក់ទងទៅនឹង​ ភេទ ការបន្តពូជ និង
ការបង្កើននូវសុខភាព។ ការបង្កើតសិទ្ធ ថី្ម មិនត្រូវបានគេទទូលស្គាល់
ជាសិទ្ធមនុស្ស អន្តរជាតិនោះទេ និង​ ត្រូវបានគេ​​មានពេលកំណត់
ដែលអាចរួមបញ្ជូលខ្លះ និង ទាំងអស់ តាមរយះ សិទ្ធជាច្រើន សិទ្ធ
ជា​ នីត្យានុកូល ឬ ដំណើរមានគត៏មិនសម្រេចបាន ។ សិទ្ធ ដើម្បី
គ្របគ្រង ការបង្កើតមុខងារថ្មី មួយ សិទ្ធជាការកំណត់ នូវគុណភាព
ការថែរក្សាសុខភាព និង សិទ្ធជា ការអប់រំ និង រៀបចំអោយមាន
លំដាប់លំដោយក្នុងការ បង្កើត​ជម្រើសជាសេរី ដែលបានមកពី ការ
បង្ខិតបង្ខំ  ការប្រកាន់ភេទ និង ការប្រើអំពើហិង្សា ។ ផងដែរនោះការ
បង្កើតសិទ្ធ អាចមានការទទួលស្គាល់ ឬ​ យល់ ក្នុងការ រួមបញ្ជូលជាការ
អប់រំ អំពី ​ការធើ្វកុំអោយមានកូន និង ការបញ្ជូនឆ្លងមេរោគផ្សេងៗ តាម
ភេទ និង សេរីភាព មកពី  ការបង្ខិតបង្ខំ កុំអោយមានកូនបាន និង 
ការធើ្វកុំអោយមានកូន អនុវត្តន៏ការការពារមូលដ្ឋានភេទ ដូចជា 
កាយវិកលកម្មអង្គជាតិស្រ្តី និង​ ការកាត់អវយវះណាមួយចេញ​ ។
មាត្រច្បាប់ ត្រូវបានគេទទួលជាសិទ្ធ នៃបុរស​ និង​ ស្រ្តីទាំងពី 
ប៉ុន្តែ ផងដែរនោះជារឿយៗ មានការរីកចំរើន សិទ្ធរបស់ស្រ្តី ។
ប្រជាជនជាតិយូនីត មានប្រាក់ទុន និង អង្គការសុខភាពពិភពលោក
ជួយឧបត្ថម្ភ សម្រាប់ មាត្រសិទ្ធ ជាមួយ ការបញ្ជាក់ជាលើកដំបូង
ទៅលើសិទ្ធស្រ្តី ។ ការគិត នៃសិទ្ធទាំងនេះ ជាលើកដំបូង បន្ទាប់ពី
សិទ្ធមនុស្ស នៅ ឆ្នាំ១៩៦៨ របស់ ប្រទេសជាតិយូនីត ជា សនិ្នសិទ្ធ
អន្តរជាតិ ទៅលើ សិទ្ធមនុស្ស ។ អត្ថបទ ១៦ នៃការប្រកាស ជាការ
ទទួលស្គាល់​មាត្រាច្បប់ សិទ្ធជាច្រើន នៃ សិទ្ធមនុស្ស និង រដ្ឋ  ឪពុក
ម្តាយជាច្រើន មានមូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃសិទ្ធមនុស្ស ដើម្បី សម្រេចចិត្តយ៉ាង
សេរី និង មានទំនួលខុសត្រូវ និង ការទំនេរនៃ កូនរបស់ពួកគេ ។
ដំណើរមានគត៏
ដំណើរមានគត៏ របស់ស្រ្តី ត្រូវបានគេ កំណត់ ដោយ ច្បាប់ ក្នុងប្រទេស
ស្ទើរតែទាំងអស់ក្នុងពិភពលោក ។ ព្រឹត្តិការណ៏ដែលជា ដំណើរមានគត៏ 
គឺជា ត្រូវបានអនុញ្ញាត ដោយ ច្បាប់  ស្រ្តីអាច កំណត់ ជំហានសុវត្តិ
ភាពក្នុងការមានគត៏ ។ ចំនួនដ៏តិចបំផុតនៃ ប្រទេសដែលហាមឃាត់
ដំណើរមានគត៏ក្នុងករណីទាំងអស់ ។ ក្នុងប្រទេសស្ទើរតែទាំងអស់ និង
យុត្តាធិការ ការរលូតកូន ត្រូវបានអនុញ្ញាត ជួយសង្រ្គោះ ជីវិតស្រ្តីមាន
គត៏ ឬ ដែលមានផ្ទៃពោះ បណ្តាលអោយមាន ការរំលោភ ឬ ការមាន
ស្មន់សារហាយ។







កំពុងសា្ថនា 
This page is creating