សេចក្តីផ្តើម

មានកន្លែងបេតិកភណ្ឌជាតិ និង កន្លែងកំសាន្ត ជាច្រើននៅក្នុងពិភពលោក
ដែលនៅពេលនេះ ផ្តោតទៅលើ ប្រាសាទអង្គរវត្តជាង។ គឺជាបេះដូងនរបស់
ចក្រភពខ្មែរដ៏មហិមាដែលបានរីកចម្រើននៅក្នុង ឥណ្ឌូចិនចាប់ពីសតវត្សរ៏
ទី៩ទៅ ទី១៣​ និង សព្វថ្ងៃនេះគឺមានលក្ខណះឆើតឆាយ រុងរឿងផ្នែកបុរា
ណវត្ថុវិទ្យា។ ប្រជាជនខ្មែរជាច្រើន ដែលរស់នៅសព្វថ្ងៃនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុ
ជា(ឈ្មោះកម្ពុជា ក្លាយមកពី បុំលិង្គពាក្យសំស្រ្កឹក កាំម្ពុជា ជាផ្ទៃដីសម្រាប់
ទុកអោយ"កូនចៅ កាំម្ពុ") មានការអង់អាចនៅលក្ខណះសំខាន់ៗ នៃទី
វាលអង្គរ និង បានបង្កើតប្រព័ន្ធ កំលាំងទឹកដែលមិនគួរអោយជឿនៃអាង
ទឹកនេះ។ប្រឡាយ ហើយនិង វាលស្រូវដែលមិនធានាខុសត្រូវ ការចិញ្ជឹម
ជីវិតតែមួយនោះទេ គឺសម្រាប់មនុស្សរាប់លាន ប៉ុន្តែផងដែរនោះ បានធ្វើវា
យ៉ាងសមរម្យដើម្បីប្រមូលបានជាបន្តបន្ទាប់គ្នាលើសជាធ្លាប់បង្កើតប្រាក់ដើម
ទុនរាប់មិនអស់។
ស្តេចខ្មែរជំនាន់ដើមមានជំនាញ មានការបិនប្រសប់ ហើយនឹងជាអ្នកកាន់
ច្បាប់ដែលជុំរុញចិត្ត ធ្វើដំណើរមកពី ឥណ្ឌា និង មកពីតំបន់ការគោរព
នៃព្រលឹងវិញ្ញាណក្ខន្ធ័ និង ព្រះអទិទេព គឺត្រូវបានបង្កើតប្រាសាទពីរ៉ាមីត
ជាអនុស្សាវរីយ៏ ភ្នំមេរុ។ លើសពីនេះទៅទៀត ប្រាសាទពិតជាត្រូវបាន
ជះត្រឡប់មកវិញទៅក្នុងអាងទឹកដ៏ធំ អស្ចារ្យនៃជលដ្ឋាន (អាងស្តុកទឹក)
ហើយនិងជានិមិត្តរូបនៃរូបតំណាងមហាសាគរពីបុរាណ ។ ដែលមានរាង
ដូចក្តារចតុរង្គមច្ឆសញា (ចំណុច) ជាមួយប្រាសាទដែលបានកសាងពី
ឈើ និង ខ្ទមឬស្សី ហើយនឹង មានផ្សារតូចៗ ជាច្រើន រទេះសេះ ទូក
អ៊ំតូចៗ ជាច្រើន មានសត្វ និង មនុស្សជាច្រើន។ នេះគឺជាជីវិតយ៉ាង
សកម្មដែលត្រូវបានពណ៏នាជាមួយសេចក្តីច្បាស់លាស់ និង ភាពស្រស់
បស់ នៅក្នុងដំណើរដ៏ល្អដែលមាននៅតាមជញ្ជាំង នៃប្រាសាទបាយ័ន។
ប្រហែលជាវិមានដ៏មានឥទិ្ធពលខ្លាំងបំផុតសម្រាប់តែពួកពូជស្តេច មាន
ទេពកោសលដែលប្រជាជនខ្មែរធ្លាប់បង្កើតឡើង។ ជំនឿ នៃច្បាប់ទំលាប់
របស់ពួកគេបានកើតមកពីការជឿទៅលើអាទីទេពហើយនិងពួកគេផ្ទាល់
គឺជាផ្នែកមួយនៃនិស្សារណានៃទេវភាពវិទ្យាសាស្ត្រាខាងសាសនា(ទេវ
តា) ស្តេចខ្មែរបានចាកចេញទៅហើយ(ស្លាប់) ដើម្បីទុកអោយកូន
ចៅជំនាន់ក្រោយនៅក្នុងប្រាសាទរបស់ពួកគេសរសេរអក្សចារឹក ដែល
ជាគំនិតរបស់ពួកគេ និង ពិធីបុណ្យនៃតេជដៃរបស់ពួកគេ។
លើសពីនេះទៅទៀត ប្រភពដ៏មានសារះសំខាន់ក្រៃលែងបំផុតនោះ គឺ
ឯកសារសម្រាប់កសាងឡើងវិញនៃខ្មែរទាំងមូល នៅក្នុងដំណើរជាបន្ត
បន្ទាប់ចុងក្រោយនៃយុគសម័យដ៏រុងរឿង គឺការកំណត់ទៅលើទំនៀម
ទំលាប់ ចារិត ប្រពៃណី ប្រទេសកម្ពុជា អង្គរ ចាប់ពី ខែ សីហា
១២៩៦ ទៅ ខែកក្កដា ១២៩៧។
អង្គរជាអច្ឆរិយះតែមួយ ជារាជធានីប្រកបដោយអស្ចារ្យ នៃតំបន់ទីក្រុង
ជាច្រើនទៀត ដែលមានការរីកចម្រើនគ្រប់់សតវត្សរ៏ គឺប្រាសាទ ត្រូវ
បានដុះរុក្ខជាតិនៅពីលើ ជាកន្លែងដើមនូវអ្វីដែលមនុស្សបានរៀបចំពី
មុន ការបែកបាក់ តាមរយះចន្លោះថ្ម នៅក្នុងទីខ្វែងខ្វាត់ដែលងងឹត
ស្លុបនៃមែក ។
ជាការពិតណាស់ការមានទេសភាពខៀវស្រងាត់នៃរុក្ខជាតិដែលមាន
ភាពស្រស់ស្អាតហួសនិងពិពណ៏នាទៅទៀតនៃបរិយាកាសដែលបាន
គ្របដណ្តប់លើប្រាសាទអង្គរ មានរយះពេល ហើយនឹងឆ្ងាយដាច់
សង្វែង។ ការស្តាប់សម្លេង សត្វយំ និង មើលពន្លឺចែងចាំងពីដើម
ឈើដែលមើលពីកំពូលភ្នំបាក់ខែង ការដើរកំសាន្តក្បែរអាងទឹកព្រះ
រាជរាំង ឬ នៅក្នុងចំណោមសំណង់បាក់បែក នៃព្រះ ពិទុ នៅពេល
ថ្ងៃលិច ពន្លឺបានចាំងមកលើ ស្រាច់ ស្រង់ នៅក្នុងពន្លឺព្រះចន្ទ័ មាន
សេចក្តីរំភើបសប្បាយរីករាយបានដោយសារការដាក់មន្តអាគមគាថា
ដែលមានដំណើរដ៏ល្អសម្រាប់សប្បាយរីករាយជាមួយ ទស្សនះវិទ្យា
នៃសោភណ័ភាព។

Read more...

ទឹកសាបនៅកម្ពុជា

១.ទឹកហូរ

   អូរ ស្ទឹង ព្រែក ទន្លេជាប្រភពទឹកសាបដ៏សំខាន់បំផុត។ទឹកភ្លៀង
ដែលធ្លាក់មក ត្រូវជ្រាបចូល ទៅក្នុងដីមួយចំនួន ឯមួយទៀតដែលមិន
ជ្រាបចូលទៅក្នុងដីបានហូរយ៉ាងលឿនសំដៅទៅតំបន់ ទាន រួចហូរទៅ
ក្នុងអូរស្ទឹង ព្រែក ទន្លេ។ទឹកដែលហូរនោះហៅថា "ទឹកហូរលើផ្ទៃដី"។
ចំណែកឯអូរស្ទឹង ព្រែក ទន្លេ ហៅថា "ផ្លូវទឹក"ផ្លូវទឹកទាំងនោះតែង
តែប្រទាក់គ្នា​ជាបណ្តាញដូចជា ទឹកអូរ ចូលទៅក្នុងស្ទឹងហើយទឹកស្ទឹង
ហូរចូលទៅក្នុងទន្លេ ឬ បឹង ទីបញ្ជាប់ទឹកទន្លេ ហូរចូលក្នុង សមុទ្រ ។
    ប្រទេសកម្ពុជា សំបូរផ្លូវទឹកណាស់ដោយមានស្ថានភាពភូមិ
សាស្រ្តរាងជាបាតខ្ទះ។គេប្រទះឃើញមានទន្លេធំៗព្រែក ស្ទឹង និង
ជ្រោះគ្រប់ទីកន្លែងហូរពីតំបន់ខ្ពស់ជុំវិញមកប្រសព្វ នៅទំនាបដែល
ជាទឹកសំបូរ បឹងតូចធំ។បណ្តាញទឹកសាបនៅកម្ពុជា ត្រូវបានចែកជា
ពីប្រព័ន្ធ គឺប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គនិង ប្រព័ន្ធទន្លេសាប។បណ្តាញផ្លូវទឹក
ទាំងនោះហូរកាត់បង្កើតជា អាងទនេ្លដូចជាអាងទន្លេមេគង្គ អាងទន្លេ
សាប។បណ្តាញផ្លូវទឹកនិងអាងទន្លេអាចការពារទឹកជំនន់ផងនិង កង្វះ
ខាតទឹកផង ៕

២.ទន្លេមេគង្គនៅកម្ពុជា

   ទន្លេមេគង្គជាទន្លេដ៏ធំមួយដែលឈរជួរទី១០លើពិភពលោក និង
ជាទន្លេទី៤ ក្នុងចំណោមទន្លេធំៗនៅចុងបូពា៏ ។ទន្លេមានបណ្តោយ៤២០០
គីឡូម៉ែត្រនិង​មានប្រភព នៅទីបេប៉ែកខាងកើតលើរយះកំពស់៥០០០ម៉ែត្រ។
អាងទន្លេមេគង្គមានផ្ទៃ ៨០០០០០គីឡូម៉ែត្រការរ៉េ ។ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គជា
ធនធានធម្មជាតិ រួមដោយប្រទេស ៦គឺ ប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសឡាវ
ប្រទេសថៃ ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា និង ប្រទេសចិន ។
ដូចនេះបម្រើបម្រាប់និងតំហែទាំប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គគឺ ជាតួនាទីរបស់បណ្តា
ប្រទេសទាំងនោះដែលត្រូវបានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួមគ្នា ក្នុងមានឈ្មោះ
ថា "គណះកម្មាធិការទន្លេមេគង្គ"បានបង្កើតឡើងនៅឆាំ្ន១៩៥៧ ។
ប្រទេសកម្ពុជាបានសម្រេចអោយចូលជាសមាជិក នៅឆ្នាំ ១៩៩៥ ។
កិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះ ត្រូវបានដូរឈ្មោះ គណះកម្មាធិការទន្លេមេគង្គ
ទៅជា គណះកម្មការទន្លេមេគង្គវិញ ។
   ទន្លេមេគង្គហូរកាត់ប្រទេសកម្ពុជាមានបណ្តោយ៥០០គីឡូម៉ែត្រ
ចាប់ពីខោនទៅទល់និង ប្រទេសវៀតណាម ។ធារទឹកទន្លេមេគង្គនៅ
រដូវវស្សាមាន៣៥០០ ម៉ែត្រគូបក្នុងមួយវិនាទី គឺស្មើ ២០ដងនៃធារទឹក
នៅរដូវប្រាំង ។ទឹកទន្លេមេគង្គបានមកដោយសារការលាយទឹកកកនៅ
ខ្ពង់រាបទីបេ និងទឹកភ្លៀងដែលហូរចាក់មក ក្នុងទន្លេនៅរដូវវស្សា(ពីខែ
មិថុនា ដល់តុលា)។ទឹកដែលនៅរដូវវស្សាពោរពេញដោយដីល្បាប់ដ៏
មានជីវជាតិដែលបានចាក់បង្គរនៅតាមដងទន្លេ មេគង្គផ្នែកខាងលើ
ទន្លេបាសាក់ទន្លេតូចព្រមទាំងដៃរបស់វាដែលហៅថា"ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ"។
   បួនសតវត្សកន្លងមកទន្លេមេគង្គនៅកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលច្រើន ខែ្ស
ទឹកហូរស៊ីដាច់ច្រាំងទន្លេបណ្តាលអោយដីបាក់ ។នៅតាមពោះទន្លេមាន
ខ្សាច់ដុះហូរហែរដែលគេអាចសង្ខេតឃើញ នៅរដូវសម្រក ។ជីវសាស្ត្រចំរុះ
មួយចំនួន កាន់តែខ្សត់ខ្សោយទៅ ដូចជា ត្រីផ្សោតត្រីគល់រាំង..សង្ខេត
ឃើញស្ទើរតែបាត់បង់អស់ដោយសារការនេសាទខុសច្បាប់ ។

៣.ទន្លេសាប និងបឹងទន្លេសាប

    ទន្លេសាប និងដៃរបស់វាបងើ្កតបានជាប្រព័ន្ធបណ្តាញផ្លូវទឹកដែល
មានលក្ខណះប្លែកដោយវាទទួលទឹកពីទំនាបកណ្តាលទាំងមូលផង និង
ទឹកជំនន់ពីទន្លេមេគង្គផង ។មុននឹងទៅដល់បឹងទន្លេសាបគេត្រូវឆ្លងកាត់់
ទន្លេសាបដែលមានបណ្តាយ១០០គីឡូម៉ែត្រ ។
    តាមរបាយការណ៏ស្តីអំពីលទ្ឌផលស្រាវជ្រាវ​បឹងទន្លេសាបដើម្បី
បញ្ជូលជា បេតិកភណ្ឌពិភពលោក រៀបចំដោយក្រុមហ៊ុនការងារទន្លេ
សាបក្រសួងបរិស្ថាន នៅឆ្នាំ ១៩៩៦ បានអោយដឹងថា ល្បឿនទឹក
ហូរជាអតិបរមាពីទន្លេមេគង្គឆ្គោះទៅ ទន្លេសាប​មាន ១,៧ម៉ែត្រក្នុង
មួយវិនាទី ហើយល្បឿនទឹកហូរ ពីទន្លេសាបឆ្ពោះទៅទន្លេមេគង្គវិញ
មាន ២ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី ។បឹងទន្លេសាបត្រូវបាន បំពេញដោយ
ចរន្តទឹកដែលហូរពីទន្លេមេគង្គនៅរដូវវស្សា និងហូរចេញត្រលប់មក
វិញនារដូវប្រាំង​ ។ ល្បាប់ដែលនាំដោយបឹងទន្លេសាបមាន ១,៩​០
០០០០០តោន ក្នុងមួយឆ្នាំ និងល្បាប់ដែលនាំដោយទន្លេសាបចូល
ទៅបឹងមាន ២,៧ ០០០ ០០០តោនក្នុងមួយឆ្នាំ ។បឹងទន្លេសាបនៅ
ពេលទឹកស្រកមានផ្ទៃប្រហែល ៣ ០០០គីឡូម៉ែត្រ និងពេលទឹក
ឡើង មានផ្ទៃ ១០ ០០០គីឡូម៉ែត្រ ។ទោះបីមានការហូរចាក់ល្បាប់
ម៉ដ្ធដោយប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គនិង ប្រព័ន្ធដៃទន្លេជុំវិញ បឹងទន្លេសាបមាន
អត្ថប្រយោជន៏ យ៉ាងណាក៏ដោយក៏គំនរល្បាប់ទាំងនោះអាចធ្វើអោយ
តំបន់មួយចំនួននៃបឹងទន្លរសាប រីង រាក់ទៅៗ ក្នុងប៉ុន្មានសតវត្ស
ខាងមុននេះ ជាមិនខានពីព្រោះគំនរបឹងកើនប្រមាណពី ៣សង់ទីម៉ែត្រ
ទៅ ៤ សង់ទីម៉ែត្រ ក្នុងមួយឆ្នាំ ។
   បច្ចុប្បន្នបឹងទន្លេសាបកំពុងទទួលការគំរាមគំហែងដោយសារតែ
គំនរល្បាប់ ។ភាពរាក់នាំតំបន់នោះជាកតា្តអាក្រកធ្វើអោយខូចបរិស្ថាន
បឹងទន្លេសាប​និង ធ្វើអោយប្រភេទត្រីខ្លះផុតពូជ ។ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ
ទន្លេសាប និងបឹងទន្លេសាប ជាប្រភពធនធានទឹកសាប ដ៏សំបូរបែប
នៅកម្ពុជាបង្កើតជាប្រព័ន្ធ បរិសា្ថន(អេកូឡូស៊ី)មានតំលៃជាសកល។
ការផ្លាស់ប្តូរទិសដៅទឹកហួរនៃទន្លេសាបក្នុងមួយឆ្នាំ ២ដងជាលក្ខ័ខណ្ឌ
អេកូឡូស៊ី ពិសេសទ្រទ្រង់នូវប្រព័ន្ធជីវសាស្ត្រចំរុះ នៅក្នុងបឹងទន្លេសាប
អោយលំនឹង និងលូតលាស់ ។ម៉្យាងទៀតទន្លេសាបបង្លលក្ខណះ
អំណោយផលដល់ប្រភេទត្រីទឹកសាប និងត្រីទឹកប្រៃ​ ខ្លះផ្លាស់ទីពីទន្លេ
មេគង្គមកបន្ត ពូជលូតលាស់នៅក្នុងបឹងទន្លេសាបទៀតផង ៕

Read more...